بررسی اثرات زیست محیطی مکان دفن زباله شهر ساری بر کیفیت منابع آب منطقه

به منظور بررسی آلودگی آب¬های سطحی مجاور و پایین دست لندفیل ساری نمونه¬برداری¬های متعددی از این آب¬ها در تاریخ¬های 19/12/1386، 5/7/1387، 12/7/1387 و16/9/1387 انجام شد. مقدار بارندگی در تاریخ¬های مذکور متفاوت بود. مقادیر هدایت الکتریکی و ph برای 22 نمونه برداشت شده اندازه¬گیری گردید. مقایسه نتایج نمونه¬برداری نشان می¬دهد که تفاوت قابل ملاحظه¬ای در مقدار هدایت الکتریکی در مراحل مختلف نمونه¬برداری وجود دارد، حداقل و حداکثر آن به ترتیب برابر با 5800 و 12100 میکروموس بر سانتی¬متر می¬باشد و با افزایش مقدار بارندگی مقدار هدایت الکتریکی به علت رقیق شدگی کاهش می¬یابد. حداقل و حداکثر ph به ترتیب برابر با 9/6 و 7/8 می¬باشد و با افزایش مقدار بارندگی ph به هفت و حالت طبیعی نزدیک می¬شود. مهم¬ترین عناصر بررسی شده شامل نیکل، کبالت، مولیبدن، روی، مس، آرسنیک، جیوه، کروم، بر، وانادیوم، برم، استرنسیم، آلومینیم، آهن، منگنز و باریم بودند. بررسی نشان داد که غلظت اکثر عناصر در آبراهه در پایین دست لندفیل به طور قابل توجهی نسبت به بالا دست لندفیل افزایش دارد. غلظت بعضی از عناصر مانند آلومینیم و نیکل بیش از 1000 برابر و آهن، کبالت، روی، مس، آرسنیک، جیوه بیش از 100 برابر نسبت به بالا دست لندفیل افزایش نشان می¬دهند و این امر نشان دهنده آن است که منشاء اکثر عناصر به استثناء باریم، منگنز، آهن و آلومینیم شیرابه حاصل از لندفیل و ورود آن به آبراهه می¬باشد. در مورد این چهار عناصر مجموعه عوامل زمین شناسی و طبیعی، وجود زمین¬های کشاورزی، تحرک این عناصر در فواصل دورتر از لندفیل و وجود آلاینده¬ها با منشاء نقطه¬ای (source point) تعیین کننده می¬باشند. مقایسه تغییرات زمانی غلظت فلزات نشان داد که بعضی از عناصر تغییرات ناچیز و بعضی دیگر (عمده عناصر) تغییرات زیادی را از خود نشان می¬دهند. با مقایسه عناصر مختلف در سه مرحله نمونه¬برداری مشخص شد که غلظت اکثر عناصر با افزایش مقدار بارندگی و رقیق شدگی غلظت آن¬ها کاهش می¬یابد. مقادیر شاخص فلزی برای عناصر سنگین اندازه¬گیری شده در آبراهه پایین دست لندفیل به طور قابل ملاحظه¬ای نسبت به بالا دست لندفیل افزایش یافته و بیشتر از یک می¬باشد. مقدار شاخص فلزی برای نمونه بالا و پایین دست لندفیل به ترتیب برابر 33/0 و 8/11 می¬باشد. عناصر آرسنیک، مولیبدن و جیوه نسبت به سایر عناصر نقش تعیین کننده-تری را در افزایش مقدار شاخص فلزی نمونه¬های پایین دست ایفا می¬کنند. هم چنین با بررسی تنها نمونه آب زیرزمینی گرفته شده از بیمارستان شهید زارع، عناصر آلوده کننده و بیشتر از حد استاندارد مانند برم، آنتیموان، اورانیوم و کاتیون¬های اصلی از جمله کلسیم در این نمونه مشاهده شد. در بررسی نتایج حاصل از آنالیز کاتیون¬های اصلی نمونه¬های آب های سطحی مشاهده شد که غلظت پتاسیم، سدیم، منیزیم و کلسیم در آبراهه پایین دست لندفیل به ترتیب 125، 72، 15 و 3 برابر نسبت به بالا دست لندفیل افزایش داشته و از استاندارد مجاز نیز بسیار بالاتر می باشد. به جز کلسیم که دارای منشاء زمین شناسی نیز است منشاء بقیه کاتیون¬ها شیرابه لندفیل می¬باشد. با مقایسه غلظت آنیون¬ها در بالا و پایین دست لندفیل مشخص شد که آنیون¬های اصلی مانند سولفات، کلر، نیترات، فسفات و بی¬کربنات به ترتیب حدود 360، 38، 18،16 و 3 برابر نسبت به بالا دست افزایش داشته و از استاندارد مجاز نیز بالاتر می¬باشند. با اندازه¬گیری میزان سرعت نفوذ پایه در قسمت¬های مختلف لندفیل و زمین¬های اطراف، دو منشاء برای نفوذ آب به لندفیل مشخص شد که شامل قسمت جنوب شرقی لندفیل که بدون پوشش است و جنگل¬های اطراف لندفیل می¬باشد. هم چنین حجم آب ورودی سالیانه از قسمت¬های بدون پوشش و دارای لایه پوشاننده رسی به ترتیب برابر با 433 و 8535 متر مکعب در سال برآورد شد. با توجه به مطالعات صورت گرفته می¬توان گفت که این لندفیل با مساحت و ضخامت بالا به عنوان یک عامل آلوده کننده مهم برای منابع آب منطقه مطرح می¬باشد.